Lịch sử Xa_lộ_Liên_tiểu_bang_H-3

Cầu cạn của H-3 bên trong Thung lũng Halawa

Từ khi thành lập vào đầu thập niên 1960, Xa lộ Liên tiểu bang H-3 đã vấn vào chuyện gây tranh cãi. Con đường ban đầu của nó được dự định không nằm trong Thung lũng Halawa hiện tại mà đúng hơn là trong thung lũng lớn gần nhất đi hướng đông trong khu vực Moanalua. Gia đình có thế lực họ Damon đã vội vàng thành lập Quỹ Moanalua Gardens vào năm 1970 để tập hợp các lực lượng gồm các nhóm văn hóa và chính trị có ý tưởng chống đối việc xây dựng xa lộ cao tốc đi qua phần đất của họ. Lý lẽ cực đỉnh của quỹ này chống lại việc xây dựng xa lộ là hòn đá lịch sử nổi tiếng có hình điêu khắc cổ tên "Pohaku ka Luahine", mà ngày nay vẫn còn đứng nguyên tại chỗ đó, sẽ bị di dời để nhường đường cho xa lộ chạy dọc theo đường mòn trong thung lũng Moanalua. Thắng lợi đã đến với họ khi con đường này của xa lộ bị bãi bỏ, nhưng H-3 vẫn không bị bãi bỏ mà được điều chỉnh sang một con đường khác.

Xa lộ Liên tiểu bang H-3 trên cầu cạn trong Thung lũng Ha‘ikū

Những người hoạt động bảo vệ truyền thống văn hóa Kanaka Maoli tiếp tục kêu gọi dẹp bỏ xa lộ từ khi nó chạy qua một khu vực mà theo họ dẫn giải là có yếu tố văn hóa cực kỳ nổi bật. Bảo tàng Bishop, viện bảo tàng nghiên cứu về lịch sử và khảo cổ, có công bố các báo cáo tường tận, nói chung đổ lỗi sự suy đồi văn hóa tại các nơi này so với các nơi khác tại Hawaii.[4][5] Nhiều trong số đó cho rằng xa lộ cao tốc này đang bị "lời nguyền" vì phá hoại các nơi linh thiêng và vì thế tai hại thậm chí cho những người di chuyển trên xa lộ.[6][7] Những mối quan tâm về môi trường hiện nay gồm có sự xâm hại cây cỏ, ô nhiễm ánh sáng, ô nhiễm Amiăng, các vấn đề về nước và nguồn nước, và những vấn đề khác nữa; nổi bật nhất trong số là sự giảm thiểu số lượng loài chim cú pueo, và các loài chim bản địa khác, bao gồm một số loài gần như bị tuyệt chủng. Thí dụ, loài chim sâu O‘ahu ‘Alauahio (Paroreomyza maculata), có lẽ bị H-3 làm tuyệt chủng, là loài chim mà người ta nhìn thấy cư trú lần cuối cùng là tại Halawa, đã không thấy xuất hiện nữa kể từ khi H-3 được xây dựng.[8][9][10]

Những người sinh sống lâu năm tại Ko'olaupoko và các cộng đồng bên bờ biển phía bắc tiếp tục phản đối các ảnh hưởng do xa lộ gây ra đối với cộng đồng của họ.[11] Trong số những nổ lo sợ chính yếu của họ là sự đô thị hóa lan tỏa từ thành phố Honolulu vì sự hiện diện của xa lộ cao tốc này với tiềm năng đưa lượng xe cộ đông đúc và phát triển đến các khu dân cư mà từ trước đến nay luôn yên lặng cũng như ảnh hưởng đến giá trị nhà cửa của họ trong các cộng đồng, cho đến bây giờ, tương đối vẫn là nông thôn.[12]

Ngược lại, xa lộ này được những người ái mộ xem là một kỳ tích kỹ thuật. Nó thường được so sánh với vô số các cảnh quang trên màn bạc được thể hiện trong phim Star Wars và các phim khác.

Quang cảnh chụp từ trên không cho thấy lối vào phía đông của đường hầm

Có một giai thoại có liên quan đến đoạn đường được nâng cao đi qua thung lũng Haʻikū. Trong thung lũng này, cầu cạn đi bên dưới ăn teng của cơ sở truyền tin radio của Tuần duyên Hoa Kỳ. Người ta nghĩ rằng trường năng lượng từ ăn teng này có thể gây rối loạn nhịp tim - đây là một mối nguy hại tiềm ẩn đối với người lái xe và hành khách trên xa lộ. Một lồng kim loại khổng lồ được thiết kế để bao quanh đoạn đường qua thung lũng. Trước khi H-3 được thông xe, Tuần duyên Hoa Kỳ đóng cơ sở truyền tin nên nhu cầu sử dụng lồng kim loại không còn nữa. Mặc dù toàn bộ lồng kim loại này chưa bao giờ được xây dựng nhưng phần đáy lồng được chôn sâu bên dưới đoạn đường này. Bộ Giao thông Hawaii đã quyết định tháo dở đống đồ rác bằng thép này trước khi thông xe xa lộ để giảm phiền toái cho công chúng khi di chuyển qua đây.

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Xa_lộ_Liên_tiểu_bang_H-3 http://72.14.253.104/search?q=cache:0CMUgq5qdk0J:h... http://www.haunani-kaytrask.com/gallery/H3/index.h... http://starbulletin.com/97/05/09/news/story1.html http://starbulletin.com/97/12/04/news/story3.html http://archives.starbulletin.com/1997/12/03/news/s... http://www.westcoastroads.com/hawaii/i-h003.html http://www.fhwa.dot.gov/reports/routefinder/table1... http://www.anthrosource.net/Abstract.aspx?issn=089... http://www.bishopmuseum.org/research/cultstud/h3re... http://www.birdinghawaii.co.uk/XEndemicforestbirds...